Dấu hiệu của trưởng thành trong gia đình độc hại (Phần 2) - Theo đuổi chủ nghĩa hoàn hào

Chủ nghĩa hoàn hảo (danh từ)

Là xu hướng yêu cầu những người khác hay chính mình một mức độ thực hiện công việc cực kỳ cao hoặc gần như hoàn hảo, vượt quá yêu cầu đòi hỏi của tình huống

Nguồn: Pinterest

Chủ nghĩa hoàn hảo là gì?

"Chủ nghĩa hoàn hảo không chỉ là ước muốn trở thành người giỏi nhất, tốt nhất. Nó có nghĩa là chúng ta đặt ra tiêu chuẩn cao một cách bất khả thi cho bản thân chúng ta (và có thể là đặt ra cho người khác) khiến chúng ta không bao giờ đạt tới được tiêu chuẩn đó. Nó có nghĩa là chúng ta chỉ trích bản thân không ngừng nghỉ khi chúng ta phạm lỗi lầm và nhìn nhận những lỗi đó như sai lầm chết người hơn là một phần tự nhiên của quá trình học hỏi. Chủ nghĩa hoàn hảo có nghĩa là chúng ta luôn không bao giờ cảm thấy mình là đủ vì chúng ta đặt giá trị của bản thân dựa trên việc mình làm, dựa trên thành công chúng ta đạt được, và cách mà người khác nghĩ về chúng ta".

Sharon Martin

Theo đuổi chủ nghĩa hoàn hảo thực chất là sự sợ hãi.

Nỗi sợ phạm sai lầm.

Nỗi sợ làm người khác thất vọng.

Nỗi sợ thất bại.                                                                                       Michael Law

Nguyên nhân của việc theo đuổi chủ nghĩa hoàn hảo?

• Lớn lên trong gia đình có bố mẹ chỉ trích, bạo hành hoặc bêu xấu con cái.

• Có lòng tự trọng thấp, nhận thức giá trị bản thân luôn đi kèm với thành tích đạt được.

• Bị khen ngợi quá mức về thành tích đạt được ("thành công" trở thành thước đo giá trị của người đó).

• Luôn cố gắng kiểm soát mọi thứ.

• Lối tư duy không hữu ích như "đọc tâm trí người khác", lo sợ thảm hoạ có thể xảy ra bất kỳ lúc nào, hoặc tư duy cực đoan.

• Tin rằng mình chưa đủ tốt hoặc mọi thứ không có giá trị trừ khi là hoàn hảo.

• Sợ bị từ chối, phán xét hoặc sợ thất bại.

Theo đuổi chủ nghĩa hoàn hảo có thể là cơ chế phản ứng của bạn hậu chấn thương tâm lý

Trong khi điều này có thể không hoàn toàn đúng với tất cả mọi người, nhưng đối với một vài người, khi họ trải qua một sự kiện gây chấn thương tâm lý, thì cảm giác an toàn của họ đã bị suy giảm.

Khi bạn sợ rằng điều gì đó có thể thay đổi vào bất kỳ lúc nào, khi đó bạn có thể tìm cách kiểm soát bất kỳ tình huống hay người nào để bảo vệ chính mình.

Vì vậy, theo đuổi chủ nghĩa hoàn hảo và thích kiểm soát trở thành cơ chế sinh tồn của họ và cuối cùng là trở thành cơ chế phản ứng với chấn thương tâm lý.

"Theo đuổi chủ nghĩa hoàn hảo từ thời thơ ấu thường bắt đầu khi đứa trẻ cảm giác mình không được trân trọng. Đứa trẻ tin rằng nó chỉ có thể tạo ra giá trị cho bản thân và những người xung quanh chỉ khi nào nó ứng xử một cách "hoàn hảo". Khi bố mẹ liên tục khen ngợi 1 đứa trẻ vì nó "người lớn" quá, việc này cũng có thể cướp đi tuổi thơ của đứa con. Vì vậy, tôi phải liên tục xả bỏ suy nghĩ rằng tôi có giá trị chỉ khi tôi làm mọi thứ một cách hoàn hảo.

Mà tôi có giá trị vì tôi trân trọng chính mình."

Katharine Chan tự sự về hành trình phục hồi khỏi chứng theo đuổi chủ nghĩa hoàn hảo.

Là một người hay trì hoãn nhưng cũng đồng thời là một người theo đuổi chủ nghĩa hoàn hảo nên bạn luôn luôn stress về chất lượng công việc mà bạn còn chưa xắn tay vào làm cái công việc đó. =)))))

Chủ nghĩa hoàn hảo, nhìn từ bên ngoài và bên trong:

Biểu hiện bên ngoài:

• Hoàn thành mọi công việc; Đưa ra sáng kiến

• Tham vọng lớn; Luôn sẵn sàng; Nhiều động lực

• Tốt bụng; Quan tâm đến người khác

• Chăm chỉ; Khiến cho mọi thứ nhìn có vẻ dễ dàng

• Đầy năng lượng

• Sắp xếp quy củ

Nội tâm bên trong:

• Cảm thấy không được yêu thương

• Kiệt sức; Ngủ kém

• Nghi ngờ bản thân; Bất an; Sợ gây sai lầm

• Cảm thấy bản thân không có giá trị; Hội chứng "kẻ giả mạo"

• Thiếu quyết đoán

• Chứng lo lắng; Căm ghét bản thân; Chứng hoảng sợ

Dấu hiệu cho thấy bạn là người theo đuổi chủ nghĩa hoàn hảo:

• Bạn đặt ra tiêu chuẩn rất cao cho bản thân mình và cho người khác.

• Bạn liên tục nghĩ rằng mình chưa đủ giỏi.

• Bạn gặp khó khăn trong việc chấp nhận khiếm khuyết của mình.

• Bạn không thích nhận phản hồi góp ý từ người khác.

• Bạn luôn nghĩ rằng mình may mắn và không ghi nhận thành công của bản thân.

• Bạn không thể chấp nhận việc bạn không phải là người đứng đầu trong một lĩnh vực nào đó.

• Bạn quá khắc nghiệt với chính mình.

• Bạn thấy thất vọng nếu không đạt được sự hoàn hảo.

• Bạn không thể bỏ qua lỗi lầm trong quá khứ của bản thân.

Theo đuổi chủ nghĩa hoàn hảo cũng có thể biểu hiện ra như thế này:

• Không có mục tiêu, tham vọng hay động lực

• Rời bỏ trước khi bắt đầu thực hiện dự án công việc

• Thường xuyên bỏ mục tiêu

• Thường xuyên đến trễ

• Thành tích kém

• Tránh né

• Trì hoãn

• Rối loạn ăn uống

• Chứng lo âu

• Trầm cảm

• Ám ảnh

• Hoảng sợ

• Không bao giờ hài lòng với thành tích của mình.

Cơ chế chủ nghĩa hoàn hảo thúc đẩy chứng lo âu:

(1) Bạn lên kế hoạch quá mức cho mọi thứ.

=> (2) Bạn tránh né những việc khó.

=> (3) Bạn liên tục sợ mắc sai lầm.

=> (4) Bạn vật lộn với hội chứng người giả mạo (cảm giác sâu sắc rằng bản thân không xứng đáng với thành công mình đã đạt được, cùng nỗi sợ người khác “phát hiện” ra mình không tài giỏi đến mức đấy).

=> (5) Bạn phải hỏi lời khuyên của người khác trước khi làm bất cứ việc gì.

=> Quay lại số (1) Bạn lên kế hoạch quá mức cho mọi thứ...

Vòng lặp của chủ nghĩa hoàn hảo và chứng trầm cảm

(1) Bắt đầu: Có động lực để khởi đầu thứ gì đó mới mẻ hoặc thử làm lại việc gì đó.

=> (2) Tư duy đen trắng/cực đoan: Thôi thúc mình phải làm hoặc là rất tốt hoặc là không làm gì cả.

=> (3) Tự chỉ trích bản thân: Tự chỉ trích bản thân ngày càng tăng và không hài lòng với công việc mình làm

=> (4) Kiệt sức: Quá khắc nghiệt với bản thân và quên việc chăm sóc cho chính mình.

=> (5) Trầm cảm: Cảm thấy không thể tiến lên phía trước và vô vọng. Thấy mình là một thất bại.

=> Quay lại (1) Bắt đầu: Có động lực để khởi đầu thứ gì đó mới mẻ hoặc thử làm lại việc gì đó.

Theo đuổi chủ nghĩa hoàn hảo dẫn tới bệnh trì hoãn như thế nào?

(1) "Mình cần phải học thêm về cái này trước khi bắt đầu làm nó".

=> (2) "Mình làm việc tốt nhất khi mình có động lực, vì vậy mình sẽ chờ tới khi có động lực thì sẽ làm".

=> (3) "Mình quá tải để mà xử lý công việc bây giờ".

=> (4) "Có thể mình sẽ cảm thấy sẵn sàng hơn để làm vào ngày mai". 

=> Quay lại (1) "Mình cần phải học thêm về cái này trước khi bắt đầu làm nó"

Các cấp độ người theo đuổi chủ nghĩa hoàn hảo:

• Cấp độ nhỏ nhất:

  Tiêu chuẩn cao: Đặt ra mục tiêu tham vọng nhưng có thể đạt được.

  Chú ý tới chi tiết: Thích sự chính xác nhưng vẫn có sự uyển chuyển.

  Động lực: Sử dụng chủ nghĩa hoàn hảo làm công cụ thúc đẩy tích cực.

• Cấp độ nhẹ:

  Sợ thất bại: Ác cảm nhẹ về việc phạm sai lầm

  Trì hoãn: Thỉnh thoảng trì hoãn vì suy nghĩ quá nhiều.

  Tự phản tỉnh bản thân: Đánh giá việc thực hiện công việc nhưng cũng vẫn có sự cảm thông với chính mình.

• Cấp độ trung bình:

  Tiêu chuẩn cứng nhắc: Đặt ra kỳ vọng cao một cách vô lý.

  Tự chỉ trích trong nội tâm: Tự chỉ trích bản thân ngày càng tăng và độc thoại nội tâm tiêu cực.

  Trì hoãn: Thường xuyên trì hoãn vì sợ không hoàn hảo.

• Cấp độ nặng: 

  Tư duy nhị phân: Nhìn nhận kết quả hoặc là hoàn hảo hoặc là vứt đi.

  Liên tục phấn đấu: Luôn không cảm thấy hài lòng với thành tích của mình.

  Mối quan hệ bị suy giảm: Gặp khó khăn trong việc hợp tác với người khác vì tiêu chuẩn cao.

• Cấp độ huỷ diệt:

  Tê liệt khi suy nghĩ và phân tích quá nhiều: dẫn tới không quyết định được.

  Stress kinh niên: Lo âu liên tục về thực hiện công việc.

  Bệnh lý thể chất: mất ngủ hoặc gặp vấn đề về tiêu hoá.

Bạn có thấy mình đang ở cấp độ nào trong thang đo trên không?

Sự thật về chủ nghĩa hoàn hảo

• Bạn không hoàn hảo. Và điều đó hoàn toàn ổn.

• Một người hoàn hảo không tồn tại trên đời này.

• Bạn sẽ phạm sai lầm. Tất cả chúng ta đều như vậy.

• Bạn không phải dành cả đời mình cố gắng thay đổi cách người khác nghĩ về bạn.

• Bạn xứng đáng được yêu thương kể cả là những thiếu sót và sai lầm của bạn cũng đáng được yêu thương như vậy.

Những câu niệm chú giúp bạn hồi phục khỏi chủ nghĩa hoàn hảo

"Việc phạm sai lầm là ok; mình sẽ học hỏi và trưởng thành hơn từ những sai lầm đó".

"Đích đến của mình là sự trưởng thành, chứ không phải sự hoàn hảo."

"Mình tập trung vào cái mà mình có thể kiểm soát và buông bỏ cái mà mình không thể kiểm soát.

"Mình tự hào về những nỗ lực của mình, bất kể kết quả có ra sao".

"Mình đang làm tốt nhất có thể rồi, và điều đó là đủ".

Nếu như bố mẹ độc hại có thể xin lỗi con cái về sự đối xử khắc nghiệt đã đẩy con vào theo đuổi chủ nghĩa hoàn hảo:

"Mẹ xin lỗi vì đã không ý thức được sự thật khi mẹ ở với con. Sự thật là con đã là đủ tốt như chính bản thân con vậy. Rằng con không phải dành cả cuộc đời mình để chứng minh mình tốt mình giỏi. Vì con, mẹ sẽ dành cả cuộc đời mình để nuôi dưỡng sự thật này và sống đúng với sự thật đó".

Nếu bạn là người theo đuổi chủ nghĩa hoàn hảo, dù bạn có tự ý thức về điều đó hay không, thì chắc hẳn trong một thời gian dài bạn đã mang vác nhiều trách nhiệm và gánh nặng của việc luôn luôn phải phấn đấu tốt hơn, giỏi hơn. Để mà khi nhìn lại thấy mình cũng đã đạt được kha khá thứ nhưng vẫn không vui, không hạnh phúc, không thấy mình xứng đáng và đầy đủ.

Chúc bạn sớm hồi phục và có lòng yêu bản thân của hiện tại, có thể cười lên những khuyết điểm và bao dung ôm lấy những sai lầm, đổ vỡ trong quá khứ.

Mong rằng những gánh nặng mà bạn đã luôn mang vác trên vai, một ngày nào đó sẽ là chỗ dựa cho bạn bước tiếp trong cuộc đời.

Ảnh hài hước châm biếm

"Bà có khi nào nghỉ ngơi không?"